میز رولرهای انتقال قطعات (ثابت و متحرک)
28 مهر 1403
اجزای جرثقیل سقفی/ آشنایی با مدل‌های مختلف جرثقیل در محیط کار
8 آبان 1403
جرثقیل سقفی یکی از مهم‌ترین تجهیزاتی است که در محیط‌های صنعتی برای جابجایی وسایل سنگین استفاده می‌شود. این وسیله به منظور انتقال لوازم چند تنی بدون نیاز به استخدام نیروی انسانی و با کمترین دردسر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. جرثقیل‌های سقفی انواع مختلفی دارند که هرکدام تا یک محدوده وزنی را جابجا کرده و برای یک سوله و فضای کارگاهی مناسب هستند. ما در این مقاله آذرتسکا قصد داریم تا انواع جرثقیل‌ها را معرفی کرده و مشخصات هرکدام را بررسی کنیم.
آشنایی با جرثقیل سقفی
جرثقیل‌ها سازه‌های بزرگی هستند که برای جابجایی اجسام سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از انواع آن‌ها، جرثقیل سقفی (Overhead Crane) است که در محیط‌های سرپوشیده و مسقف استفاده می‌شود. جرثقیل سقفی در کارگاه‌ها، سوله‌ها و فضاهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که از نام آن مشخص است، باید به سقف متصل شود تا بتواند بیش از 90 درصد فضای داخلی را پوشش دهد. بر اساس نیاز شما، جرثقیل سقفی می‌تواند به 6 جهت شامل شمال و جنوب، شرق و غرب و بالا و پایین حرکت کند. در نتیجه برای بلند کردن اجسام چند تنی، هیچ مشکلی نخواهید داشت.
انواع جرثقیل سقفی
جرثقیل‌های سقفی با اینکه در هر صورت به سقف متصل می‌شوند اما انواع مختلفی دارند. هرکدام از جرثقیل‌ها برای کاربردها و محیط‌های مشخصی ساخته شده‌اند. در نتیجه برای اینکه بتوانید جرثقیل موردنظر خود را انتخاب کنید، باید با انواع آن آشنایی کامل داشته باشید.
جرثقیل سقفی تک پل
ساده‌ترین جرثقیل سقفی در فضاهای صنعتی، تک پل است. این مدل جرثقیل‌ها می‌توانند اجسام تا وزن 20 تن را جابجا کنند. مکانیزم آن‌ها به این صورت است که یک میله آهنی در طول یا عرض کارگاه نصب می‌شود. دو سر این میله، بست‌های آهنی در زاویه 90 درجه با مسیر اصلی قرار دارند. جرثقیل می‌تواند در مسیر میله آهنی خود در طول یا در عرض حرکت کند.
جرثقیل‌های سقفی تک پل این قابلیت را دارند تا در سوله‌هایی با دهانه کمتر از 15 متر نصب شوند. از آن‌جایی که هزینه راه‌اندازی تک پل‌ها پایین بوده و وزن مناسبی دارند، در کارخانه بسیار محبوب هستند. نکته مهمی که وجود دارد این است که می‌توان در مسیر همراستا با آن‌ها خط تولید یا تعمیرات راه‌اندازی کرد.
جرثقیل سقفی دو پل
اگر دهانه سوله عریض‌تر و نیاز به جابجایی اجسام سنگین‌تری باشد، جرثقیل دو پل گزینه مناسب‌تری نسبت به تک پل است. جرثقیل‌های دو پل می‌توانند اجسام با وزن بالای 200 تن مانند قطعات کشتی، ناو یا هواپیماها را جابجا کنند. ساختار جرثقیل‌های دو پل شبیه به تک پل است اما یک ستون به موازات ستون اصلی دارد. بنابراین راحت‌تر می‌تواند اجسام سنگین را در طول یا عرض سوله انتقال دهد.
البته از آن‌جایی که جرثقیل‌های سقفی دو پل بزرگتر هستند، هزینه نصب و راه‌اندازی آن‌ها نیز بیشتر خواهد بود. در نتیجه بهتر است قبل از اینکه تصمیم به پیاده‌سازی آن بگیرید، حتما بررسی‌های دقیق را انجام دهید.
جرثقیل سقفی آویز
جرثقیل‌های سقفی آویز (Underhung Crane) از سقف سوله یا فضای کارخانه آویزان می‌شود. در این حالت ریل‌های حرکت جرثقیل روی سقف متصل هستند ولی ساختار آن سبک‌وزن‌تر است. در نتیجه برای محیط‌هایی که محدودیت حرکتی دارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود. از آن‌جایی که حرکت آن‌ها روان و چرخشی دقیقی دارند، برای بارهای سبک و متوسط مناسب هستند.
جرثقیل‌های سقفی می‌توانند دامنه حرکت مناسب و دقیقی داشته باشند. به همین دلیل اگر در یک محیط کارگاهی فضای روی زمین محدود باشد، می‌توان با متصل کردن این مدل جرثقیل کار جابجایی را راحت‌تر انجام داد.
جرثقیل سقفی تلسکوپی
جرثقیل سقفی تلسکوپی (Telescopic Crane) که به آن جرثقیل بازویی هم می‌گویند، دارای یک بازوی متحرک است. با استفاده از این بازو، جرثقیل می‌تواند در طول و عرض و ارتفاع حرکت کند. بنابراین دامنه حرکتی بسیار بالا داشته و در ارتفاع‌های مختلف جابجا می‌شود. ویژگی بسیار مهم جرثقیل‌های تلسکوپی این است که دو بازوی آن امکان دسترسی به نقاط دشوار را فراهم می‌کند.
از جرثقیل‌های سقفی تلسکوپی در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، پالایشگاه‌ها و تاسیسات بزرگ استفاده می‌کنند. به این دلیل که می‌توان بارهای سنگین را به راحتی با آن جابجا کرد.
اجزای جرثقیل‌های سقفی
تا اینجا با انواع جرثقیل‌های سقفی آشنا شدیم اما اجزای آن‌ها را معرفی نکردیم. به صورت کلی جرثقیل سقفی فارغ از مدل، دارای اجزای زیر است:
- بالابر (Hoist): بالابر جرثقیل‌های سقفی می‌تواند به صورت بادی (پنوماتیک) برقی یا دستی باشد.
- قلاب (Hook): قلاب یا هوک بخشی از جرثقیل بوده که به جسم متصل می‌شود.
- پل (Bridge): بدنه اصلی جرثقیل روی پل سوار می‌شود. پل همان میله آهنی اصلی بوده که بسته به نیاز، در طول یا عرض کارخانه نصب می‌شود.
- واگن (Wagon): واگن به قسمتی گفته می‌شود که بالابر جرثقیل را نگه می‌دارد.
- مسیر حرکت (Runway): مسیر حرکت به ستون‌هایی گفته می‌شود که به جرثقیل اجازه می‌دهند در مسیر مورد نظر حرکت کند.
- کنترلها (Controls): کنترلها، همان ریموت‌هایی هستند که از راه دور وظیفه حرکت جرثقیل سقفی را فراهم می‌کنند.
- ضربه‌گیر (Bumpers): ضربه‌گیرها مانند سپر ماشین هستند و جلوی ضربات احتمالی جابجایی بارها را می‌گیرند.
جرثقیل‌های سقفی چه مشخصاتی دارند؟
با انواع جرثقیل سقفی و کاربردهای هریک از آن‌ها آشنا شدید. موضوعی که بسیاری از افراد قبل از خرید و نصب جرثقیل سقفی نیاز دارند تا بدانند این است که این جرثقیل‌ها چه ویژگی‌هایی دارند:
- نصب و استفاده از جرثقیل سقفی می‌تواند جابجایی اجسام سنگین را ساده‌تر کند؛
- نیاز به نیروی انسانی کم و درنتیجه صرفه‌جویی در هزینه و انرژی از ویژگی‌های جرثقیل‌های سقفی است؛
- اگر جرثقیل به درستی نصب شده باشد، می‌تواند به همه نقاط مختلف کارگاه یا سوله دسترسی داشته باشد؛
- هزینه نصب و نگهداری از جرثقیل‌های سقفی بسیار مناسب و کم است؛
- اپراتوری که با جرثقیل سقفی کار می‌کند نیازی به مهارت‌های خاصی ندارد.
با وجود این مشخصات و ویژگی‌ها می‌توان گفت جرثقیل سقفی گزینه بسیار مناسبی برای محیط‌های کارگاهی است. شاید هزینه اولیه آن برای خرید و نصب کمی زیاد باشد اما در طولانی مدت مزایای آن بسیار زیاد خواهد بود.
مزایا و معایب جرثقیل‌های سقفی
جرثقیل سقفی کاربردهای زیادی در صنعت دارد. به همین دلیل افرادی که قصد خرید آن را دارند ابتدا به سراغ مزایا و معایب آن می‌روند. برای شناخت دقیق یک وسیله، اطلاع از جنبه‌های مثبت و منفی آن اهمیت بسیاری دارد.
مزایای جرثقیل سقفی
جرثقیل‌های سقفی فارغ از اینکه بازوی آن‌ها دستی یا برقی باشد، نکات و جنبه‌های مثبت زیادی دارند:
- ایمنی در جابجایی: جرثقیل‌ها کمک می‌کنند تا هرگونه بار سنگینی به صورت پایدار و ایمن جابجا شود. بنابراین نگرانی از آسیب به تجهیزات و نیروی انسانی خود ندارید.
- دسترسی گسترده: به دلیل نوع این سازه‌ها دسترسی گسترده‌ای به تمام محدوده دارند. پس حتی در قسمت‌های سخت و دور از دسترس کارگاه و سوله نیز می‌توان وسایل را جابجا کرد.
- امکان جابجایی بارهای سنگین: برای جابجایی بارهای سنگین مانند تجهیزات و وسایلی که در صنایع خودروسازی، سیمان و فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، جرثقیل سقفی گزینه بسیار مطلوبی است.
- کاهش هزینه‌ها: استفاده از جرثقیل‌های سقفی باعث کاهش زیادی در هزینه‌ها می‌شود زیرا نه تنها به نیروی انسانی برای جابجایی نیاز ندارید که تجهیزاتی مانند لیفتراک هم مورد استفاده نخواهند بود.
معایب جرثقیل سقفی
با وجود مزایای بسیاری که این جرثقیل‌ها دارند، نمی‌توان از معایب و جنبه‌های منفی آن‌ها چشم پوشی کرد:
- هزینه‌های اولیه بالا: با اینکه بعضی از انواع جرثقیل‌ها هزینه اولیه کمی دارند اما باز هم نیاز به بودجه اولیه برای نصب آن دارد. بنابراین ممکن است برای کارگاه‌ها و تولیدی‌های کوچک در ابتدا هزینه‌بر باشد.
- نیاز به هزینه نگهداری: انواع جرثقیل سقفی را باید به طور مداوم بازرسی و سرویس کرد. تنها در این صورت است که می‌توان از هرگونه خرابی جلوگیری کرد.
- خطرات ایمنی در صورت خرابی: در صورتی که جرثقیل ایرادی پیدا کند، جابجا کردن وسایل با آن خطرناک است. بنابراین باید در اولین فرصت تعمیر شده و سپس به سراغ جابجایی بارها بروید.
- نیاز به ساختمان با ساختار مقاوم: به دلیل اینکه وزن سازه بسیار زیاد بوده، لازم است تا ساختمان توان کشش این بار را داشته باشد.
نکات مهم هنگام خرید جرثقیل سقفی
- حتما هنگام خرید و نصب جرثقیل سقفی به استانداردهای ایمنی معتبر آن و گواهینامه‌های لازم توجه کنید.
- بسته به محیط و نوع باری که قرار است با آن جابجا شود، حتما با مشاوران در زمینه خرید نوع جرثقیل صحبت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که ساختمان توان تحمل جرثقیل را داشته باشد. در صورتی که سازه توان کافی ندارد، حتما آن را تقویت کنید.
- بعد از نصب جرثقیل، سیستم محدودکننده تعیین کنید تا جرثقیل با دیوار و اشیا دیگر برخورد نکند.
- نیروهای کاری و اپراتورها را آموزش دهید تا بتوانند نه تنها با وسیله به خوبی کار کنند که با مدیریت خطر نیز آشنا باشند.
- به طور مداوم اتصالات و کابل‌ها را بررسی کنید تا از حوادث جلوگیری کنید.
- محدودیت‌های وزنی دستگاه را همیشه رعایت کنید تا اتصالات خراب نشوند.
- برای تعمیر و نگهداری جرثقیل برنامه‌ریزی کنید و قطعات اتصال را روزانه بررسی کنید.
- فضای شما باید دارای سیستم هشدار و توقف اضطراری باشد تا در صورت خطا، در لحظه جرثقیل متوقف شود.
نتیجه گیری
جرثقیل سقفی وسیله‌ای بسیار کاربردی در محیط کارگاه و سوله‌های صنعتی است. با این حال انتخاب و خرید آن نیازمند دقت و مشورت با متخصصین است. از طرفی بعد از نصب، نباید سرویس دوره‌ای را فراموش کنید زیرا امنیت آن بستگی به سرویس و نگهداری دارد. اگر این موارد را رعایت کنید، می‌توانید تجربه‌ای راحت و استاندارد از کار با جرثقیل داشته باشید.
